Stachelberg – Twierdza artyleryjska

STACHELBERG 

dělostřelecká tvrz

Od Redakcji:

DSC_3904Żeby zobaczyć twierdze artyleryjską Stachelberg trzeba się udać do naszego południowego sąsiada – Czech. Budowę tych umocnień rozpoczęto w latach 30-tych ubiegłego wieku, wtedy to była Czechosłowacja. Twierdza miała zatrzymać agresora z zachodu, czyli hitlerowskie Niemcy. Projekt nigdy nie został ukończony. Na mocy układu monachijskiego z września 1938 roku Czechosłowacja miała zostać oddana Niemcom. Budowniczowie nie chcieli oddać nieukończonej twierdzy wrogowi. Zanim wojska niemieckie dokonały aneksji Czechosłowacji, zalali podziemia twierdzy wodą. Przez dziesięciolecia podziemia twierdzy były niedostępne, jednak wodę wypompowano (nadal widać na ścianach jej poziom sprzed wojny) dziś podziemia są otwarte dla zwiedzających. Czekając na przewodnika mieliśmy czas na zrobienie dokumentacji fotograficznej tekstu, który otrzymuje każdy zwiedzający obcokrajowiec, nieznający języka czeskiego. Tym sposobem dokładny opis twierdzy przeczytacie niżej. Zanim jednak pokażemy wam ten tekst, chcielibyśmy, jak to już mamy w zwyczaju, opisać wam nasze osobiste wrażenia ze zwiedzania twierdzy Stachelberg.

DSC_3808Żeby zobaczyć na własne oczy Stachelberg, trzeba pojechać przez Lubawkę do urokliwego miasteczka Zacler. Tuż za miasteczkiem, przy drodze do Trutnova, zobaczymy bunkier numer 1. (wszelkie techniczne aspekty będą w opisie z fotokopii ) Bunkier jest pomalowany w barwy maskujące i okolony szczelnie drutem kolczastym. Trochę byliśmy rozczarowani nie mogąc podejść do bunkra bliżej. Jednak naszą uwagę zwróciła tabliczka umieszczona na ścianie bunkra. Choć nie znamy języka czeskiego, tabliczka nie jest trudna do rozszyfrowania. W tym miejscu zginął żołnierz JOSEF BERAN we wrześniu 1938 roku. Może z szacunku dla tego żołnierza zamknięto dla zwiedzających teren wokół bunkra? Tuż za tym bunkrem spotykamy potężne fundamenty pod kolejny obiekt. Tuż dalej, między drzewami spotykamy kolejny, zbrojony stalą betonowy fundament. Ciężko nam odgadnąć jego przeznaczenie, raczej nie jest to bunkier obronny. Może DSC_3810to podstawa anteny radionadawczej? Obok, między drzewami spotykamy kolejne bunkry, wszystkie są odnowione, pomalowane na maskujące barwy. Niestety zamknięte. Atrakcją dla zwiedzających są nadal widoczne okopy linii obronnej przeznaczonej dla piechoty. Fragmentami linie okopów zostały odnowione, wyłożone drewnianymi belkami. Widać także miejsca na gniazda karabinów maszynowych. W jednym bunkrze, w otwory strzelnicze zamontowano karabiny maszynowe, co wzbudza największe zainteresowanie turystów. Wchodzimy na szczyt pagórka, najpierw spotykamy stalowe „jeże”, czyli blokady przeciwczołgowe. Tuż za nimi widok powala nas na kolana! Na polanie wybudowano potężny żelbetowy obiekt, pomalowany na czarny, matowy kolor robi wrażenie. Bunkier jest ogromny! Dla Mogiła Josefa Beranaporównania, na naszych zdjęciach widać ludzi stojących tuż przy nim. Około 6-8 metrów wysokości i z 70 metrów długości. W ścianach tego ogromnego bunkra zaprojektowano otwory strzelnicze na karabiny maszynowe i broń artyleryjską. Jednak jak sądzimy, służyły raczej do obrony obiektu, a nie w celach zaczepnych. Wejście do bunkra jest bardzo niskie i ciasne. W środku oczywiście trzeba kupić bilet, i poczekać na przewodnika. Jeśli turysta nie zna języka czeskiego, może skorzystać z wydrukowanych gotowych tekstów, w kilku dostępnych językach. Niestety nie do końca to zdaje egzamin, w podziemiach jest dość ciemno, więc czytanie jest mocno utrudnione. W końcu przewodniczka zaprasza nas do podziemi. To 35 metrów w dół, zimną, ociekającą wszędobylską wilgocią klatką schodową. Wchodzimy w czarną czeluść podziemi twierdzy Stachelberg. Dalej poprowadzi was tekst z fotokopii…

DSC_3811 DSC_3812 DSC_3813DSC_3954DSC_3955DSC_3956

 


Szanowni Państwo, Witamy Was w twierdzy artyleryjskiej Stachelberg. Obiekt ten jest częścią czechosłowackiej linii umocnień, zbudowanej w latach 1935-1938 i jest przede wszystkim reakcją na agresywną politykę faszystowskich Niemiec. Twierdza miała zapewnić obronę granic w pierwszym okresie wojny i umożliwić nieprzerwany przebieg mobilizacji armii.

mapa

mapa twierdzy

Podstawę obrony tworzyły lekkie umocnienia (pulpit nr 1, linia zielona), wzmocnione w ważnych miejscach liniami ciężkich fortyfikacji z twierdzami artyleryjskimi (linia czerwona).

DSC_3944

Budowy umocnień nigdy nie zakończono. Po terenów pogranicza Niemcom (październik 1938) i po zajęciu Czechosłowacji przez wojska niemieckie (marzec 1939) armia niemiecka zdobyła linię nie dobudowanych fortyfikacji bez walki.

DSC_3951

Lekkie bunkry

Są to mniejsze żelazobetonowe gniazda karabinów maszynowych obsługiwane przez załogę 4 — 7 osób. Ich masowa budowa miała w krótkim czasie zapewnić zwartą obronę pogranicza.
Pierwszym typem bunkrów zbudowanym w 1936 roku były obiekty typu 36. Bunkry te miały jedno pomieszczenie, w których znajdowało się od 1 do 3 otworów strzelniczych dla karabinów. Po krótkim czasie stwierdzono, że obiekty te nie odpowiadają wymaganiom armii i ich budowę wstrzymano. W sumie zbudowano około 860 obiektów typy 36.

DSC_3950Drugim modelem są obiekty typu 37, które tworzyły jeden z najdoskonalszych systemów linii lekkich bunkrów w Europie. W bunkrach znajdowały się 1-2 otwory strzelnicze dla karabinów maszynowych, w dachu miały peryskopy i były wyposażone również w ręczne wentylatory. Obiekty pozwalały na prowadzenie bocznego ognia. W terenie tworzyły ciągłe linie, dzięki czemu, sąsiednie bunkry mogły się wzajemnie osłaniać. Przeważnie budowano 2-3 ciągi bunkrów jeden obok drugiego. Dodatkową obronę stanowiły różnego rodzaju zapory przeciwczołgowe i przeciwpiechotne. Obiekty wytrzymywały atak pocisków artyleryjskich o maksymalnym kalibrze 105 — 150 mm. W latach 1937-38 zbudowano ponad 9.000 takich bunkrów — ich linie tworzyły podstawy czechosłowackiej linii umocnień.

DSC_3952Ciężkie bunkry 

Ich ciągnące się wiele kilometrów linie chroniły najważniejsze odcinki obrony. Ciężkie bunkry miały za zadanie przez dłuższy czas zatrzymywać ataki jednostek czołgów i jednostek zmotoryzowanych. Główny front obrony tworzyły zwarte pasma tzw. bunkrów przeciwpiechotnych (kazamat przeciwpiechotnych), w ważnych miejscach budowano twierdze artyleryjskie. Na tyłach budowano lekkie bunkry.

DSC_3953Bunkier przeciwpiechotny

Jest to ogromny żelazobetonowy budynek o kubaturze od 500 do 3.000 m3. Jego ściany miały grubość (w zależności od stopnia odporności) od 100 do 350 cm. Obiekt miał dwa poziomy.

Na nadziemnym „bojowym” poziomie znajdują się pomieszczenia strzeleckie (kazamaty), których główną bronią były działa przeciwczołgowe. Zadaniem głównej broni było prowadzenie bocznego ognia – chroniły w ten sposób sąsiednie obiekty i zapory. Na nadziemnym poziomie znajdują się pancerzowe dzwony obserwacyjne i kopuły z karabinami.

DSC_3938Na podziemnym poziomie zaplecza miało się znaleźć wszystko, co było potrzebne do życia załogi bunkra: agregat na ropę do produkcji prądu, studnia, urządzenie do filtrowania powietrza w wentylacji, ubikacje, magazyny amunicji i prowiantu, umywalnia, WC. Ścianę czołową (skierowaną w stronę wojsk nieprzyjaciela) osłaniało wypełnienie z ziemi. W ścianie tylnej znajduje się wejście zamykane drzwiami pancerzowymi i drzwiami z kraty.

Załoga składała się (w zależności od zainstalowanej broni) z 15 – 50 osób, zapasy amunicji i materiału miały wystarczyć na dwa tygodnie walki.

Do momentu okupacji Czechosłowacji przez Niemcy (marzec 1939) zbudowano z betonu 264 ciężkich bunkry. W sumie planowano zbudować ich ponad 1000.

DSC_3816

Główna broń ciężkiego bunkra 

Kazamatowe działo wzór 36 (broń 1_1). Doskonała broń przeciwczołgowa i do walki z innymi pojazdami pancernymi. Od 1936 roku jej producentem była firma Śkoda Pilzno. W obiektach instalowano działa w połączeniu z ciężkim karabinem maszynowym. Działo ma kaliber 47 mm, szybkostrzelność wynosiła maks. 35 strzałów na minutę. Jego nabój był w stanie przestrzelić z odległości 1000 m pancerz o grubości 5 cm.
Dwa ciężkie karabiny maszynowe (broń M).
Kazamatowy granatnik wzór 38 (broń G). Prowadził ogień górną grupą kątów, dlatego był w stanie ostrzeliwać głuche przestrzenie (głębokie doliny, wąwozy) w przedpolu linii bunkrów. Kaliber 90 mm, zasięg strzału do 4.400 m.

otwory strzelnicze

otwory strzelnicze

Dzwony pancerzowe i kopuła 

Są umieszczone w płycie sufitowej obiektu.

Dzwony — służyły głównie do obserwacji i sterowania ogniem broni należącej do twierdzy Jednocześnie instalowano w nich karabin maszynowy.

Kopuły — bardziej potężne warianty dzwonów, w których umieszczano podwójne ciężkie karabiny maszynowe.

Obrotowe wieże karabinów maszynowych.

Najważniejszą częścią jest obrotowa kopuła pancerzowa z dwoma ciężkimi karabinami maszynowymi. Taką wieżę posiadał niewielki procent bunkrów przeciwpiechotnych. Do roku 1938 wieży nie instalowano.

DSC_3839Zapory

 Stanowiły bardzo ważną część lekkich i ciężkich bunkrów. Zapora, osłaniana ogniem z bunkra, potrafiła zatrzymać natarcie nawet silnych atakujących jednostek.

  • Zapora obwodowa – w formie okręgu chroni poszczególne obiekty.
  • Zapora przerywana– jako ciągła linia odgradzała przerwy (odstępy) pomiędzy bunkrami.

Typy zapór:

  • Lekka zapora, przeciwpiechotna — tworzyło ją kilka rzędów metalowych pali, pomiędzy którymi znajdował się zwój drutu kolczastego.
  • Ciężka zapora, przeciwczołgowa – tworzył ją najczęściej szereg stalowych przeciwczołgowych igieł, osadzonych w betonowym progu, za nimi szereg stalowych przeciwczołgowych igieł (jeży). Wszystko to było wzmocnione lekką zaporą przeciwpiechotną.

DSC_3821 DSC_3823 DSC_3826Bunkier przeciwpiechotny T-S 82.

Został zbudowany 1,5 km na zachód od twierdzy Stachelberg. Kubatura żelazobetonu wynosiła 1.445 m3. Załoga składała się z 36 żołnierzy.

Broń : z prawej strony w pomieszczeniu strzeleckim znajdowało się działo przeciwczołgowe (broń L1) i dwa ciężkie karabiny maszynowe. Na dolnym piętrze znajduje się kazamatowy granatnik, jego otwór strzelniczy znajduje się w bocznej ścianie rowu ochronnego. Z lewej strony w pomieszczeniu strzeleckim znajdowały się dwa ciężkie karabiny maszynowe. Z przodu obiekt był zabezpieczony zaporą przeciwczołgową, z kolei z tyłu zaporą przeciwpiechotną. Z prawej strony znajdował się rów przeciwczołgowy. 

DSC_3829System ogniowy 

Linia umocnień czechosłowackich jest linearna (liniowa) – tworzy ona ciągłe wielokilometrowej długości linie obiektów uszeregowanych obok siebie. Podstawą systemu ogniowego było prowadzenie bocznego ognia przez główną broń — w ten sposób pomiędzy obiektami tworzyła się zapora ogniowa osłaniająca inne zapory. Boczny ogień pozwalał także na wzajemną osłonę sąsiednich obiektów.

  • Zalety: Linię umocnień usytuowano w najbardziej odpowiednim terenie i dobrze przemyślano sposób prowadzenia ognia, według tego zaprojektowano i zbudowano obiekty i zapory. Powstał ciągły system prowadzenia ognia przez działa i karabiny maszynowe.
  • Wady: System prowadzenia ognia nie był elastyczny. Nie można było koncentrować ognia w miejscach, w których właśnie przebiegało główne uderzenie wroga. Jest sprawą oczywistą, że linie ciężkich fortyfikacji oprócz swoich zalet miały swoje słabe punkty, choć częściowo miały je wzmocnić twierdze artyleryjskie.

Twierdze artyleryjskie 

DSC_3833
Przedstawiają najpotężniejsze punkty oparcia linii umocnień, są od siebie oddalone o kilka kilometrów. Działa należące do twierdzy miały zapewnić aktywny ogień artyleryjski do przedpola i elastyczne przenoszenie ognia w zależności od rozwoju sytuacji bojowej.

Twierdzę tworzyła zamknięta grupa kilku obiektów fortecznych o najwyższej odporności. Siła ognia tkwiła w obiektach artyleryjskich:
bunkry artyleryjskie ( w każdym po 3 haubice)

– artyleryjskie i wysuwane wieże (w każdej po 2 haubice)

– kopuły granatnikowe (w każdym po dwa granatniki)

Przed bezpośrednim atakiem wroga obiekty artyleryjskie zabezpieczała wysunięta do przodu linia kilku bunkrów przeciwpiechotnych. Twierdzę otaczały zapory.

DSC_3835 DSC_3837 DSC_3838

Wszystkie przedstawione obiekty znajdowały się głęboko pod ziemią (od 20 do 60 metrów pod powierzchnią ziemi) i były połączone siecią korytarzy i sal. Tutaj w podziemiu znajduje się zaplecze twierdzy — magazyny amunicji i inne, koszary, maszynownie, urządzenia do filtrowania powietrza w wentylacji itp.

Do podziemia wchodzi się przez specjalny obiekt wejściowy. Załoga liczyła kilkaset osób, zapasy amunicji i materiału umożliwiały nawet dwumiesięczną aktywność bojową.

DSC_3815

Czechosłowacka linia umocnień miała składać się z ogółem 15 twierdz artyleryjskich. Wiele z nich budowano bardzo szybko, jednakże do początku okupacji Czechosłowacji przez wojska niemieckie (1938-1939) nie udało się dokończyć ani jednej. 

Twierdza artyleryjska Stachelberg 

Największa twierdza w Czechosłowacji, jedna z największych w Europie. Tworzy ją w sumie 12 obiektów, z tego 6 artyleryjskich:

  • – dwa bunkry artyleryjskie (T-S 77,78)
  • – dwie obrotowe wieże artyleryjskie (T-S 75,76)
  • – dwie kopuły granatnikowe (T-S 79,80)
  • – znajdowało się w nich w sumie 10 haubic i 4 granatniki.

Wszystko osłaniała wysunięta linia czterech bunkrów przeciwpiechotnych T-S 71-74). Z tyłu znajdował się obiekt wejściowy T-S 80a), na pobliskim wzgórzu stał umocniony artyleryjski punkt obserwacyjny. Twierdza liczyła trzy i pół kilometrów podziemnych korytarzy i sal. Załoga składała się z 800 żołnierzy.

Budowy twierdzy Stachelberg nigdy nie zakończono. Od jesieni 1937 twierdzę w ogromnym tempie budowało 1.500 robotników. W ciągu 11 miesięcy (do września 1938) zostały wykute całe podziemia i rozpoczęto prace betoniarskie. Z dwunastu obiektów na powierzchni większość z nich jest nie dokończonych, z kolei na końcu sierpnia wybetonowano pierwszy z nich i jedyny —

DSC_3841Bunkier przeciwpiechotny T-S 73 (obecnie muzeum).

Jego kubatura wynosi 3.200m3 żelazobetonu a załoga miała liczyć 37 żołnierzy. Obiekt pozostał w stanie tuż przed betonowaniem, brakuje wyposażenia wnętrza i uzbrojenia, nie zamontowano pancerzowych dzwonów i kopuł na dachu.

We wrześniu 1938 roku ogłoszono mobilizację czechosłowackiej armii. W końcu dochodzi do porozumienia i Czechosłowacja odstępuje Niemcom niektóre regiony przygraniczne — między innymi także Stachelberg. Tym samym zakończono budowę twierdzy.

Przed opuszczenie twierdzy armia czechosłowacka w znacznym stopniu uszkodziła podziemia Stachelbergu i zalała podziemia wodą. W tym stanie twierdza przetrwała następnych ponad 50 lat.

Od 1990 roku w Stachelbergu pracuje grupa amatorów, fascynatów fortów. Założyli oni firmę Fortis, w obiekcie T-S 73 zbudowali muzeum fortu i udostępnili część podziemi. Wszystkie prace w twierdzy członkowie firmy Fortis wykonują za darmo i w swoim wolnym czasie.

DSC_3842Bunkry artyleryjskie 

Najpotężniejsze żelazobetonowe obiekty czechosłowackiej linii umocnień liczące ponad 50 metrów długości o kubaturze do 5.500 m3 . Były uzbrojone w baterie 3 haubic . Bunkry umożliwiały na prowadzenie bocznego ognia w celu ochrony sąsiednich linii umocnień. Szybami windy i schodów obiekt był połączony z magazynami amunicji położonymi głęboko w podziemiach twierdzy — stąd był zaopatrywany w naboje. Haubica wzór 38.

Doskonała, najbardziej skuteczna broń naszej twierdzy. Kaliber 100 mm, zasięg strzału 11,9 km, szybkostrzelność od 15 do 20 strzałów na minutę. Broń tą skonstruowała firma Śkoda Pilzno. Wyprodukowano jedynie prototypy, jednakże do 1938 roku nie rozpoczęto produkcji seryjnej. Dlatego haubic tego typu nie instalowano w twierdzach.

DSC_3843Artyleryjskie obrotowe i wysuwane wieże 

Ich zadaniem było prowadzenie ognia do przedpola przed atakującymi wojskami wroga. Elementem obrotowym i wysuwanym była kopuła o maks. grubości pancerza wynoszącej 350 mm, w niej były umieszczone 2 haubice. Obiekt jest położony pod poziomem terenu i szybami windy i schodami był połączony z magazynami amunicji położonymi głęboko w podziemiach twierdzy — stąd był zaopatrywany w naboje.

Kopuły granatnikowe.

Granatniki sprawdzały się jako ważna broń w pagórkowatym terenie i służyły głównie do ostrzeliwania głębokich dolin przed liniami umocnień.

Uzbrojenie kopuły tworzyły dwa granatniki kalibru 120 mm. W 1938 roku broń ta była jeszcze w fazie opracowywania. Planowane parametry: zasięg strzału 7,5 km, szybkostrzelność obu granatników razem wynosiła 12 strzałów na minutę.

Obiekt wejściowy 

DSC_3854Umożliwiał wejście do pomieszczeń podziemnych zarówno dla załogi jak i samochodów ciężarowych. Budowano je z tyłu twierdzy, w ukryciu przed widokiem i ostrzałem wojsk nieprzyjacielskich. Wjazd zabezpieczały ciężkie drzwi z kraty i podwójne drzwi pancerzowe. Za nimi znajdowała się rampa przeładunkowa. W tym miejscu przeładowywano materiał z samochodów ciężarowych na wózki szynowe — na nich odbywał się transport do wnętrza twierdzy.

Jaka była odporność czechosłowackich ciężkich umocnień?

DSC_3859Czechosłowackie (jak również francuskie i belgijskie) bunkry były bardzo odporne na atak ciężkiej artylerii i atak z powietrza. Pod tym względem budowano je na wysokim poziomie. Miały jednak bardzo niebezpiecznego przeciwnika, którym były — przeciwlotnicze i przeciwpancerne działa mniejszego kalibru o dużej prędkości strzału. Były one w stanie (w przypadku dłuższego ostrzału) przełamać zarówno ścianę z żelazobetonu, jak i pancerzowy dzwon lub otwory strzelnicze. Dowodem na to są walki o linię Maginota (Francja) wiosną 1940.

Należy podkreślić, że z punktu widzenia taktycznego rozmieszczenia obiektów w terenie i systemu prowadzenia ognia czechosłowacka linia ciężkich umocnień należała wówczas do najlepszych w Europie.

Podziemia fortecy

 Są to rozległe pomieszczenia lezące na głębokości 30-60 metrów pod powierzchnią ziemi o długości całkowitej 3,5 km korytarzy i sal. Znajdują się tutaj koszary dla 800 żołnierzy załogi, magazyny amunicji i inne, maszynownie, elektrownia, urządzenie do filtracji powietrza z wentylacji.

stachelberg-plan-podzemi-1

stachelberg-plan-podzemi-1

Podstawową drogą w podziemiach jest tzw. główna galeria (korytarz główny). Łączy on wejście, elektrownię (czerwony kolor), dział filtrów (niebieski kolor), główny magazyn amunicji (kolor zielony) i koszary (kolor ochra). Stąd główna galeria prowadzi do poszczególnych obiektów artyleryjskich, w których znajdują się mniejsze magazyny amunicji (kolor szary). Wzdłuż galerii głównej prowadzą tory dla wózków szynowych służące głównie do transportu amunicji. Z galerii głównej odchodzą węższe korytarze bez torów do poszczególnych bunkrów przeciwpiechotnych. Każdy obiekt na powierzchni jest połączony z podziemiem szybami windy i schodów.


Wizyta w podziemiach

36 metrów w dół

36 metrów w dół

DSC_3874Podczas wizyty obejrzymy tylko niewielką część nie dokończonych pomieszczeń podziemnych pomiędzy obiektami T-S 73 a T-S 75 (ok. 0,5 km z całkowitych 3,5 km korytarzy i sal) — zob. mapa A). Do podziemi zejdziemy szybem schodów i windy bunkra przeciwpiechotnego T-S 73 (muzeum)- zob. mapa B). Szyb (13) ma głębokość 34 m. W jego środku jeździła winda służąca do transportu amunicji i materiałów do podziemnych magazynów.

DSC_4338

DSC_4339

DSC_4337

Z dna szybu idziemy dalej przez wybetonowany korytarz o długości 140 m w kierunku głównej galerii. Jest to węższy korytarz bez torów z prowizoryczna podłoga. W środku korytarza znajduje się wnęka dla pieszych służąca do wymijania się z materiałem przewożonym na wózkach.

140 metrów

140 metrów

Z korytarza wchodzimy do miejsca przeładunku (14) (nie jest wybetonowane). W tym miejscu przeładowywano materiał z kolejki na wózki z gumowymi kołami i przewożono go dalej do obiektu T-S 73.

Spoglądając ponownie na wybetonowany korytarz, w przekroju zobaczymy, jak wyglądało betonowanie podziemnych pomieszczeń. Betonu nigdy nie nanoszono bezpośrednio na skałę. Pomiędzy betonowym sklepieniem a masywem skalnym zawsze pozostawiano wolną przestrzeń, którą wypełniano suchym kamieniem. W ten sposób zabezpieczano sklepienie betonowe przed pęknięciem w wyniku ruchów skalistych bloków.

Z miejsca przeładunku dochodzimy do skrzyżowania z główną galerią. Główna galeria dochodzi do centrum twierdzy (z lewej strony) w postaci niższego korytarza (15), ponieważ wykuto ją DSC_3865dopiero częściowo. Główna galeria rozdziela się w miejscu skrzyżowania na dwie gałęzie. Jedna prowadzi w prawo 30 m do magazynu amunicji pod wieżą artyleryjską T-S 75. Magazyn będziemy zwiedzać. Druga gałąź w lewą stronę za rogiem prowadzi do magazynu amunicji pod bunkrem artyleryjskim (250 m daleko, magazyn jest niedostępny). Tymi korytarzami prowadziły tory z głównego magazynu amunicji.

Magazyn amunicji pod wieżą artyleryjską T-S 75 składa się z trzech sal. Pierwsza mniejsza sala (16) służyła dowództwu twierdzy artyleryjskiej. Oprócz biur mieściła się tutaj centrala telefoniczna i radiostacja. Sala jest częściowo wybetonowana. Bardzo cenne są zachowane resztki przesuwanego szalunku służącego do betonowania sklepienia, pochodzące z 1938 roku.

DSC_3866Dalej znajdują się dwie sale (17, 18) służące jako magazyny amunicji artyleryjskiej. Obie sale mogły pomieścić 5.202 nabojów artyleryjskich. Pierwsza sala (17) jest jedynie wykuta i przygotowana do betonowania. Po wybetonowaniu miałaby wymiary 21 x 4m, wysokość 4m. Korytarz w prawo prowadzi do szybu windy służącej do transportu amunicji do wieży. Szyb windy w Stachelbergu jest najgłębszy i wynosi — 56 metrów. Szyb został zasypany jeszcze podczas II wojny światowej. Druga sala (18) ma sklepienie z betonu, podłogi nie dokończono. Z sali prowadzi ponownie samodzielny korytarz (dzisiaj zasypany) do szybu widny do transportu amunicji.

Ta część podziemi wykuto w zlepieńcowej skale. W mniejszej sali pomocniczej (19) widać w jaki sposób drążono podziemne pomieszczenia. W miejscu przyszłej sali najpierw wykuwano 2 korytarze jeden nad drugim. Z górnego korytarza utworzono sklepienie. Następnie korytarze połączono razem w pionie i wykuwano boki sali. W zakończeniu sali pomocniczej są jeszcze widoczne resztki dwóch DSC_3867korytarzy jednego nad drugim. Z sali dobrze widać częściowo wykutą galerię główną prowadzącą do centrum twierdzy. Koszary są oddalone od tego miejsca o ok. 200 m. Czarna warstwa na ścianie korytarza pokazuje poziom wody jeziora wypełniającego 80% twierdzy do 1999 roku.

Koszary

Koszary Stachelberg tworzą największy podziemny kompleks w czechosłowackich twierdzach artyleryjskich. Były miejscem zamieszkania 778 mężczyzn z garnizonu. Tworzy je 5 sal umieszczonych obok siebie.

DSC_3870Każda z nich ma szerokość i wysokość 4 metrów oraz długość 60 — 70 metrów. Odległość między salami wynosi 8 metrów, szerokość betonowych ścian i sklepienia to 60 cm. Budowa koszar Stachelberg była przerwana, dlatego prace betoniarskie nie były rozpoczęte. Każda z sali miała zawsze przy lewej ścianie przechodni, łączący korytarz. Stąd, w prawo wchodziło się do poszczególnych pomieszczeń, oddzielonych ściankami z cegły.

Sala piąta (20)

W niej właśnie się znajdujemy. Ma długość 67 metrów. Tu mieściło się dowództwo twierdzy wraz z biurami i pomieszczeniami noclegowymi komendantów i oficerów. Zaraz na początku sali znajdowała się centrala telefoniczna i telegraficzna.

DSC_3878Sala czwarta i trzecia (21, 22)

Służyły jako domy noclegowe załogi. W sypialniach mieszkało od 30 do 40 mężczyzn, zawsze na trzypiętrowych łóżkach. Na jednego mieszkańca przypadały 4 m3 powietrza. W każdej sali znajdowały się także łazienki i toalety. W Stachelbergu sale te mają długość 62 metrów.

Sala druga (23)

Była przeznaczona dla części garnizonu, która była na służbie. Wojskowi odpoczywali tu w ubraniach. Tutaj znajdował się także warsztat naprawczy, magazyn odzieży i prowiantu. W Stachelbergu sala ta ma długość 65 metrów.

DSC_3881Sala pierwsza (24)

Tu znajdowały się: kuchnia, kotłownia, prysznice, toalety i szpital dla 24 pacjentów. Sala ma długość 72 metrów.
Koszary ogrzewane były za pomocą kotła na paliwo stałe. Podgrzewano tylko niezbędne pomieszczenia: sale noclegowe, szpital, biura.

Świeże powietrze doprowadzane było do koszar z głównego korytarza za pomocą wentylatora, zaś odprowadzane za pomocą innego, który rurami kierował je na powierzchnię wejściowego lub innego obiektu i wydmuchiwał.

DSC_3884 DSC_3886 DSC_3892 DSC_3894 DSC_3910 DSC_3918 DSC_3920 DSC_3925 DSC_3930

Dodaj komentarz